De dag dat we op bezoek gaan bij Pepijn van den Nieuwendijk is een van de eerste echt koude dagen van de herfst. Gelukkig is de ontvangst warm en met een grote porseleinen pot vol thee. Onderin zijn huis is een keukentje en werkplaats, een plek waar je je ogen uitkijkt.
Wat vooral opvalt is de grote hoeveelheid beelden die hij verzameld heeft. Ze staan overal, van een kleine Mao tot aan meerdere Maria’s. Op een krukje in de hoek ligt een grote dodo-kop van papier-maché te drogen, een masker dat Pepijn later in de week nog gebruikt om een performance als dodo mee te doen. Nadat we een kop thee achter de kiezen hebben beginnen we aan het interview.
Hoe lang ben je bezig geweest met het opbouwen van deze hoeveelheid Dodo’s?
Ik denk de afgelopen twee jaar, en dan met extra veel concentratie in de afgelopen drie maanden. Ik ben al heel lang met de dodo bezig. Ze kwamen zo nu en dan bij jullie in de galerie terecht. Op gegeven moment dacht ik: Ik vind het verhaal interessant. Zo is de tentoonstelling ontstaan.
Wat raakt je aan deze uitgestorven vogel?
De dodo had een paradijs in zijn eentje en dat is hij verloren. Hij is verdreven en uitgestorven. Dat is heel triest, maar het is ook mooi om hem in stand te kunnen houden en daar aan bij te dragen. Hij leeft voort in onze cultuur, in geschiedenis en in verhalen. In mijn beleving is hij niet uitgestorven, maar op reis gegaan. Dat is de rode draad die ook door de tentoonstelling loopt.
In de tentoonstelling is de dodo bijna altijd te zien met een koffertje, altijd op weg.
Mijn dodo gaat op zoek naar een betere plek. Ook dat is actueel en tijdloos tegelijk, denk maar aan de grote vluchtelingenstroom en oorlogen van nu. In een van de beelden ligt hij op een soort vlot, dobberend op de oceaan. Zonder een bekende bestemming. Hij slaapt, die dodo op het vlot. Ook dat is een manier om tijd te reizen, zeker wanneer je droomt.
De beelden hebben vaak fantastische kleuren. Hoe krijg je dat voor elkaar?
Ik maak mijn eigen glazuren. Dat is best ingewikkeld en je moet veel proefjes maken om te kijken wat het doet in de oven. Het zijn verschillende chemicaliën die je moet samenvoegen. Er kan altijd wel iets misgaan, soms kan het ook opentrekken of raar reageren. Ik heb wel eens een ingrediënt gemist en en toen kwam er groen uit de oven in plaats van Delfts blauw.
Wat mij altijd opvalt bij de beelden is de blik van de dodo. De ogen glinsteren en zijn heel levendig, maar ook een beetje weemoedig. Is dat bewust?
Ja, maar het ontstaat ook vanzelf. Ik probeer hem tegenwoordig ook wel iets gelukzaliger te laten kijken. Die slapende dodo is wat vrediger. Misschien droomt hij over zijn verloren paradijs, of het paradijs waar hij naartoe wil.
Het werk heeft soms best iets eenzaams.
Je kan je heel verloren voelen, als mens of als dodo. Ik heb een tekening gemaakt waarin hij wél kan vliegen. Een van de beelden in de tentoonstelling is een liggende dodo. Alsof hij gestrand is, of aan het uitrusten is van een lange vlucht.
Eigenlijk geef jij de dodo dus niet alleen een nieuw leven, maar ook vleugels.
Misschien heeft dat ook met mensen te maken. Wij zijn vaak op zoek naar iets beters op anders. Een fijnere plek. In die zin is het een mooie spiegeling.
Is het steeds dezelfde dodo in verschillende fases van zijn leven?
Voor mij zijn het allemaal verschillende dodo’s. Daarmee geef ik mezelf vrijheid. Het hoeft van mij niet een rechtlijnig verhaal te zijn. Maar het sluit ook aan op dat tijdreizigersthema. Het ene moment heb je een harnas aan en ben je een wachter ergens in de zeventiende eeuw en de andere keer ben je een reiziger met koffertjes in een andere tijd.
De Ver Kijker – Pepijn van den Nieuwendijk
Je werk heeft ook vaak iets geestigs.
Ik vind het belangrijk dat er humor in zit. Misschien is dat mijn interesse in comics en populaire cultuur. Bij deze tentoonstelling heb ik het gevoel dat er meer ook echt verhaal en een overkoepelend concept staan. Dat is voor mij natuurlijk tijdreizen en de invloed van al die culturen en indrukken die ik door de jaren heen heb verzameld.
Tijdreizen is ook al een hele tijd een thema voor je, eigenlijk al sinds je voor het eerst naar China reisde.
Ja. Mijn eerste echte vliegreis was naar China. Dan heb je ook dat rare gedoe met tijdsverschil. Ik zat er meteen vijf weken, in Fuping. Fuping heeft een modern centrum vol flats. We ontdekten dat daarnaast de ommuurde oude stad lag, waar je meteen in één klap in de middeleeuwen zat. Mensen woonden daar nog tussen eeuwenoude ruïnes. Het voelde als een andere, oudere wereld en ik voelde me zelf ook een soort tijdreiziger. Dat heeft mijn fascinatie voor China en reizen aangewakkerd.
Over tijdreizen gesproken. Ik hoorde van Lenny dat jij hobby-archeoloog bent. Klopt dat?
Als puber zat ik in Utrecht op school en ik kwam langs de opgravingen als ik in de middag van het station naar huis fietste. Daar stonden vroeger nog niet zo vaak hekken omheen, dus ik hoefde niets heel illegaals te doen.
Wat was je favoriete vondst?
Ik heb wel eens een beerput gezien uit de 18e eeuw van een vrij rijk huis. De grond erin was geen poep meer, maar veen-achtig en je zag eierschalen, botjes en zaden erin zitten. Daartussen zatten potscherven, flessen en andere overblijfselen uit dat huishouden.
Ik vond het zo’n bijzonder idee dat iemand die spullen zo lang geleden letterlijk in de wc had geknikkerd en dat ik de eerste was die het na zoveel jaren weer zag en aanraakte. Je komt dan zo dichtbij mensen, heel intiem. Zo’n opgraving doen voelt ook als tijdreizen.
Het einde van het begin – Cirque de Pepin
Omdat je een oude techniek gebruikt en een uitgestorven dier hebt als onderwerp, zit je erg veel in het verleden. Hoe blijf je in het hier en nu?
Kleine details. Heel veel dingen die ik maak zouden niet gemaakt kunnen zijn in een andere tijd dan nu. Een van de nieuwe dodo’s heeft bijvoorbeeld een gewatteerde roze jas aan. Een vriendin van me had zo’n jas, en die is ze verloren. Ik wilde dat graag gebruiken in mijn werk, als een soort persoonlijke herinnering. Ook is het werk een beetje comic-achtig. Dat maakt het modern.
Als jij een tijdmachine had, waar zou je dan zelf heenreizen?
Dan zou ik wel naar China gaan, naar Jindezhen in de 16e eeuw. Om te kijken hoe het in die stad was, aan de rivier met al die gangen en fabriekjes. En anders niet zo lang geleden, in de 19e eeuw, gewoon in Europa. Ik zou een beetje rond willen lopen in Parijs.
De berg van Babel – Cirque de Pepin
Is er ook een soort overkoepelende wereld of plek waar al die fantasiedieren van jou samenkomen? Een soort Cirque de Pepin-wereld?
Ja, misschien is het een plek. Mijn inspiratie is heel wijdverspreid en komt overal vandaan. Ik heb een gedicht geschreven, waarin ik een busreis omschrijf die zo ver is dat je de gezichten vergeet van wie je achtergelaten hebt. Zo ver weg kan het zijn, een mystieke plek vol tempels en gebouwen. Iets wat onontdekt is. Misschien is wat ik heb ook een soort nostalgie naar iets dat nooit heeft bestaan. Het idee van het op zoek zijn naar een betere plek is wat overkoepelt.
Heb je het gevoel dat je zelf ook op die manier nog aan het zoeken bent?
Misschien heeft iedereen dat wel een beetje. De manier waarop je nu leeft, is dat je ultieme vorm? Of wil je iets anders? Ik heb dat wel sterk, het is ook een manier om weg te dromen.
En de dodo dan als manifestatie van die droom?
De droom van een betere bestemming, een mooier lot. Er is nog zoveel te ontdekken, juist ook in het verleden.
Als kers op de taart van het interview geeft Pepijn nog een tour langs zijn eigen opgravingen. In de lades van zijn kast liggen allerlei schatten. Romeinse kogels, pijpjes van klei, dakpannen met eeuwenoude afdrukken van hondenpoten, romeinse scherven, oud porselein, een schoen uit de 17e eeuw. Het voelt inderdaad als tijdreizen om zo’n verzameling even vast te mogen houden en door te spitten.
Wil je zelf ook op reis door de tijd?
De tentoonstelling van Cirque de Pepin is nog te zien tot en met 6 november in Gallery Untitled. We zijn open op vrijdag, zaterdag en zondag tussen 11 en 17. In het weekend niet in de gelegenheid? Als je een keer doordeweeks wil komen kan je altijd een afspraak maken met Lenny via info@galleryuntitled.nl Het beschikbare werk van Cirque de Pepin is 24/7 te zien op onze webshop.
Interview door: Jasmijn Kam